De Koepelkerk

De Koepelkerk is de eerste speciaal voor preken gebouwde kerk in de provincie Groningen. De kerk werd gebouwd in opdracht van de stad Groningen en is in 1655 in gebruik genomen. De Koepelkerk is een achtkantige kerk met een koperen gedekt koepeldak.

In de kerk bevinden zich 4 originele herenbanken, een fraai gesneden kansel en een door Petrus van Oeckelen in 1875 gebouwd orgel.

Vanaf 1858 was de kerk eigendom van de Nederlands Hervormde Kerk. In 2006 werd de Koepelkerk overgedragen aan de Stichting Oude Groninger Kerken en is vervolgens particulier in erfpacht gegeven.

In 2010 is de kerk volledig gerestaureerd en zijn de glas-in-loodramen, kerkbanken en het Van Oeckelenorgel gerestaureerd en is de kerk voorzien van een goede licht- en geluidsinstallatie.

Sinds 1613 was de stad Groningen eigenares van de veengebieden, zo ook van het gebied rondom het Sapmeer. Er was een grote behoefte aan brandstof dus de vervening en daarmee het winnen van turf werden voor ‘de stad’ een belangrijke bron van inkomsten. Voor het transport van ‘het bruine goud’ van het Sapmeer naar ‘de stad’  werd het Heerendiep (later Winschoterdiep) gegraven. Van heinde en verre kwamen mensen naar dit gebied, want hier was werk! Hun leven stond volkomen in het teken van turf. Het beetje vrije tijd werd besteed aan het beluisteren van preken, in schuren of bij mensen thuis. De Reformatie vierde hoogtij.

De stad Groningen was verplicht om sociale voorzieningen te leveren, om hun burgers van openbare gebouwen te voorzien. In die tijd was ook een kerk een openbaar gebouw. Sappemeer werd het eerste centrum in de Veenkoloniën. En zo kreeg Coenraet Roelofs de opdracht om een preekkerk te bouwen, specifiek gericht op het gesproken woord.

De dakconstructie van het originele koperen koepeldak bleek enkele jaren na de bouw niet bestand tegen de belasting van de 577 pond wegende luidklok in de lantaarn op het dak. Er werd besloten een losstaande klokkentoren (Het Torentje) naast het kerkpad te bouwen. In 1791 dreigde het koepeldak alsnog in te storten. Wegens geldgebrek werd indertijd gekozen het koepeldak te vervangen door een pannen gedekt zadeldak in de vorm van een Grieks kruis. Toen een kleine twee eeuwen later ook dit dak dreigde in te storten is met behulp van de nodige subsidies de kerk grondig gerestaureerd en kreeg het in 1986 het kopergedekte koepeldak terug.